Yasaklı Rütbe Nedir?

Yasaklı rütbe denilince akla gizli ya da herkesin olması muhtemel olmayan bir rütbe akla gelir. Aslında yasaklı rütbe bir rütbenin yasaklanması değildir. Yasaklı rütbe olarak ifade edilen rütbenin askeri alanlardaki karşılığı “Tuğbay” olarak ifade edilir.

Askeri alanlarda emir komuta zinciri son derece önemli olup belirlenmiş olan bir sistem dâhilinde yürütülmektedir. Yapılacak olan tüm uygulamalar ise bu hiyerarşi düzen içinde uygulanır.

Askeri alanlarda yer alan sistem içinde ise rütbeler yer alır. Bu rütbeler göre düzen sağlanır. Emir komuta zinciri içinde asteğmen, teğmen, üsteğmen gibi rütbe isimleri bulunmak ile beraber yarbay, albay ve sonrasında ise tuğgeneral rütbeleri bulunur. Son rütbe de mareşal olmak ile beraber bir de yasaklı olarak ifade edilen bir rütbe alanı da yer alıyor. Yasaklı rütbe kavramı ilk olarak Cumhuriyet’in ilk yıllarında karşımıza çıkmaktadır. Sonrasında ise bu rütbe adı altında herhangi bir uygulamada söz edilmemektedir. Yasaklı rütbe uzun yıllar boyu kullanılmamak ile beraber son olarak 15 Temmuz olaylarında kendine yer buldu.

Cumhuriyet Yıllarında Yasaklı Rütbe

Askeri düzen içinde birçok farklı rütbe yer alır. Belli bir düzeni ve disiplini gerekli kılan askeri rütbeler ast üst ilişkilerinin temel edinmesi prensibindedir. Hiyerarşik bir düzen içinde emir komuta zinciri yürütülür.

Yasaklı rütbe ise zorunlu hallerde alınan rütbe olarak ifade edilebilen bir rütbedir. Cumhuriyet tarihinin ilk yıllarında savaşların sonrasında yaşanan rütbeli asker personelinde görülen eksiklik sebebi ile Tuğbay yani yasaklı rütbeye sahip olundu.

Emir komuta zinciri içinde görevlendirilecek üst rütbenin yer almaması durumunda albay statüsünde yer alan askeri personelin görevlendirilmesidir. Tuğgeneral ile albay rütbelerinin birleşimi olarak tuğbay yani yasaklı rütbe alanı ortaya çıkar.

Cumhuriyetin ilk yıllarında üst düzey askeri personel de görülen eksiklik ile beraber bu eksikliğin giderilmesi aşamasında tercih edilen yasaklı rütbe normal zamanlarda kendine yer bulamaz. Yani yasaklı rütbe olmasının temel sebebi normal zamanda bir anda albay statüsünde olan kişi tuğgeneralin yönetim işlemleri ile ilgili geçiş yapamaz. Sadece zorunlu durumlarda bu rütbeden faydalanılması mümkün olur.

15 Temmuz Yasaklı Rütbe

Askeri alanlarda belirlene düzen son derece önem taşımak ile beraber rütbeler arasında görülen geçişte belli kaideler oranında gerçekleştirilir. Askeri alanda yer alan rütbeler her daim belirlidir. Bu rütbeler arasında ise yasaklı rütbe sadece zorunlu haller durumunda görülür.

Cumhuriyet zamanında savaş meydanlarında çıkmış olan ülke de üst rütbe alanında yetersizliğin görülmesi ile beraber yasaklı rütbe kavramında söz edildi. Sonrasında ise bu rütbe uzun yıllar boyu kullanılmadı.

Cumhuriyet sonrasında kullanılan yasaklı rütbe kavramının görüldüğü son durum ise 15 Temmuz tarihidir.

Tuğbay kelimesi ve rütbesi Cumhuriyet sonrasında ilk kez 15 Temmuz darbesiyle görüldü. Ordudan ihraçların yapıldığı bu dönem içinde general ve amiraller tarafından gerçekleştirilecek olan aynı seviyede personelin kalmaması sebebi ile bu görev alanlarına albay rütbesinde bulunanlar atandı.

15 Temmuz darbe sonrasında görülen yasaklı rütbe yani Tuğbay rütbesi sonrasında ise gerekli olan görevlendirilmelerin tamamlanması ile beraber de gene Cumhuriyet’ in ilk yıllarından sonra kullanılmaması gibi rafa kaldırıldı.

Yasaklı rütbe kavramı sadece zorunlu haller ya da durumlar karşısında albay rütbesine yer alan kişilerin üst rütbe görevlerini edinmesidir. Bu aşamada direk olarak rütbeye sahip olması askeri düzen ve disiplin içinde mümkün değildir. Askeri disiplin ve hiyerarşi içinde düzenin elde edilmesinde ise Tuğbay kavramı yani yasaklı rütbe kavaramı oluşturulmuştur.

Askeri Rütbeler Neden Yasaklıdır?

Yasaklı rütbe adından anlaşılacağı gibi gerçekten yasaklı değildir. Sadece belirli zamanlarda kullanılması öngörülür. Örneğin olağanüstü durumlarda normalde kullanılmayan Tuğbay gibi rütbelerin kullanılması gerekebilir. Bu da yasaklı değildir. Belirtilen bu kişiler Albay rütbesine işaret eder. Altındaki askerleri Sadece Tuğgeneralin komuta etmesi gerekirken olağanüstü bir hal nedeniyle Tuğbay rütbesi yani Albay yönetiyor. 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında yaşanan rütbe sorunları sebebiyle böyle bir olağanüstü bir durum yaşanmıştır.